Oświadczenie

Dotyczące ustawy Prawo Energetyczne
skierowane do Premiera i Ministra Skarbu,
wygłoszone na 2. posiedzeniu Senatu VI kadencji
w dniu 15 listopada 2005 roku.

Od Redakcji: Ponieważ odpowiedź udzielona przez Ministra Skarbu Państwa była zdaniem Senatora Zbigniewa Romaszewskiego niewystarczająca, Senator po raz drugi złożył oświadczenie w tej sprawie na 20 posiedzeniu Senatu w dniu 18 października 2006 r. i później z tych samych powodów na 34 posiedzeniu Senatu w dniu 1 czerwca 2007 roku.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Swoje oświadczenie kieruję zarówno do pana premiera, jak i do ministra skarbu.

W kwietniu bieżącego roku, w trakcie prac Senatu Rzeczypospolitej Polskiej piątej kadencji nad nowelizacją ustawy - Prawo energetyczne, zgłosiłem poprawkę, ujętą w obecnym art. 9 lit. k, na mocy którego operatorzy systemów przesyłowych mają funkcjonować jako jednoosobowe spółki skarbu państwa. Poprawka miała zapewnić kontrolę państwa nad podstawową infrastrukturą związaną z bezpieczeństwem energetycznym Polski, istotną również dla prawidłowego, zgodnego z regułami Unii funkcjonowania krajowego systemu elektroenergetycznego oraz krajowego systemu gazownictwa. Ustawa wraz z tą poprawką weszła w życie z dniem 5 maja 2005 r.

Nie ulega wątpliwości, iż ta nowa norma prawna przyczyniła się w dużej mierze, między innymi, do racjonalizacji przygotowywanej przez ówczesny rząd koncepcji prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA. To na podstawie tego artykułu ustawy część majątku przesyłowego, a ściśle mówiąc, najistotniejsze, aktywne elementy sieci zostały przekazane operatorowi systemu przesyłowego, obecnie Gaz System Sp. z o.o., i tym samym wyłączone z procesu prywatyzacji.

Obecny rząd w swoich wystąpieniach programowych przykłada dużą wagę do tych problemów, eksponując zarówno potrzebę zachowania kontroli państwa nad strategicznymi systemami krajowej infrastruktury, jak również konieczność wdrożenia programu służącego zbudowaniu konkurencyjnego rynku energii elektrycznej i zdywersyfikowanego rynku gazu. Zostało to jednoznacznie przedstawione w sejmowym expose pana premiera z 10 listopada bieżącego roku.

W pełni podzielając wskazane priorytety Rady Ministrów, powodowany troską wynikającą z zaobserwowania niezrozumiałej dla mnie opieszałości w realizacji lub zgoła zaniechania niezbędnych działań wymaganych znowelizowaną ustawą - Prawo energetyczne, pozwalam sobie zgłosić oświadczenie dotyczące przyczyn takiego stanu rzeczy oraz działań rządu sprzyjających szybkiemu urzeczywistnieniu priorytetów polityki energetycznej.

Dlatego zapytuję, po pierwsze: dlaczego do dnia dzisiejszego nie powstał operator systemu przesyłowego w elektroenergetyce zgodny z przywoływaną ustawą?

Po drugie: dlaczego Polskie Sieci Elektroenergetyczne, odpowiedzialne za powstanie operatora, będące stuprocentową spółką Skarbu Państwa, przez pół roku nie realizują ustawy i dlaczego minister skarbu na to nie reaguje?

Po trzecie: dlaczego Polskie Sieci Energetyczne SA, tworząc u siebie spółkę córkę, operatora systemu przesyłowego, wbrew jednoznacznym zapisom ustawowym nie przekazały do tej spółki majątku sieciowego, tworząc w ten sposób operatora nie tylko niezgodnego z ustawą, ale i w połowie fikcyjnego.

Po czwarte: dlaczego minister skarbu państwa, odpowiedzialny za nadzór właścicielski i za realizację zapisów ustawy - Prawo energetyczne, nie mianował do czasu przejęcia operatora pod swój bezpośredni nadzór właścicielski przedstawiciela Ministerstwa Skarbu Państwa, przewodniczącego rady nadzorczej zarówno PSE SA, jak i PSE operatora systemu przesyłowego?

Po piąte: jakie działania i w jakim czasie zamierza podjąć Rada Ministrów, pan premier osobiście, a przede wszystkim minister skarbu państwa, by jak najszybciej doprowadzić do sytuacji wymaganej prawem w odniesieniu do operatorów systemów przesyłowych?

Formułując te szczegółowe pytania, nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż wskazany przeze mnie przypadek nierespektowania i lekceważenia prawa nie ma jednostkowego charakteru. Podobne przypadki, jak powszechnie wiadomo, występują niemal masowo tak w administracji publicznej, jak w spółkach Skarbu Państwa. Skuteczne wyeliminowanie tych sytuacji wymaga kompleksowych i szeroko zakrojonych działań, a to z kolei wymaga czasu. Jestem przekonany, iż zgodnie z zapowiedziami pana premiera rząd nie tylko wypracuje stosowne programy i mechanizmy w tym zakresie, ale będzie je także konsekwentnie realizował. Niemniej jednak każdy pozytywny przykład właściwego uporządkowania spraw będzie dodatkowo sprzyjał przywracaniu, w szerszej skali, koniecznej normalności. Dlatego też ze swojej strony, jako autor istotnego dla naszego państwa zapisu ustawowego, deklaruję dalsze śledzenie biegu spraw związanych z ustawowym wypełnianiem norm zapisanych w art. 9 lit. k ustawy - Prawo energetyczne, a także swój osobisty udział w pracach z tym związanych. Wierzę też, iż moja interpelacja przysłuży się w strukturach administracji publicznej i przedsiębiorstwach nadzorowanych przez Skarb Państwa, pomoże w pogłębianiu autorefleksji nad powinnością powszechnego poszanowania prawa.

Formułując te szczegółowe pytania, nie sposób nie postawić pytania fundamentalnego: dlaczegóż to Senat RP musiał w ostatniej chwili wprowadzić tę - tak ważką dla interesów Polski - poprawkę? I dlaczego narzucone tą poprawką działania, mające najwyższą rangę ustawową, nie są realizowane przez spółkę Skarbu Państwa?

Dziękuję bardzo. (Oklaski)

* * *

Odpowiedź Ministra Gospodarki

Warszawa, dn. 23 grudnia 2005 r.

Pan
Bogdan Borusewicz
Marszałek Senatu

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z przesłanym przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów pismem Pana Marszałka, skierowanym do Prezesa Rady Ministrów Pana Kazimierza Marcinkiewicza, znak: BPS/DSK-043-01/05 z dnia 23 listopada 2005 r., zwierającym oświadczenie złożone przez Pana senatora Zbigniewa Romaszewskiego podczas 2 posiedzenia Senatu RP w dniu 15 listopada 2005 r., dotyczące funkcjonowania operatora systemu przesyłowego w elektroenergetyce oraz sytuacji wymaganej prawem w odniesieniu do operatorów systemów przesyłowych, przedstawiam Panu Marszałkowi następujące stanowisko w odniesieniu do kolejnych pytań Pana Senatora.

Odnosząc się do pierwszego pytania, dlaczego do dnia dzisiejszego nie powstał operator systemu przesyłowego w elektroenergetyce, zgodnie ze znowelizowaną ustawą - Prawo energetyczne, pragnę uprzejmie wyjaśnić, że od dnia 1 lipca 2004 r. funkcję operatora systemu przesyłowego w elektroenergetyce pełni spółka PSE-Operator S.A.

Funkcję tę pełni na podstawie Decyzji Prezesa URE nr PEE/272/4988/W/2/2004/MS z dnia 15 kwietnia 2004 r., udzielającej tej spółce koncesji na przesyłanie i dystrybucję energii na okres od dnia 1 lipca 2004 r. do dnia 1 lipca 2014 r. oraz na podstawie Decyzji Prezesa URE nr DPE/OSPE/2/4988/W/2/2004/JL z dnia 28 lipca 2004 r., wyznaczającej PSE-Operator S.A. na operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego zgodnie z ustawą - Prawo energetyczne.

W odniesieniu do pytania "dlaczego PSE S.A., tworząc spółkę córkę, operatora systemu przesyłowego, wbrew jednoznacznym zapisom ustawowym nie przekazały tej spółce majątku sieciowego, tworząc w ten sposób operatora nie tylko działającego niezgodnie z ustawą, ale i w połowie fikcyjnego", oraz odnosząc się do ostatniego pytania "jakie działania i w jakim czasie zamierza podjąć Rada Ministrów, pan premier osobiście, a przede wszystkim minister Skarbu Państwa, by jak najszybciej doprowadzić do sytuacji wymaganej prawem w odniesieniu do operatorów systemów przesyłowych", uprzejmie informuję, że zarówno regulacje prawne zawarte w Dyrektywie 2003/54/EC z 26 czerwca 2003 r. w sprawie wspólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej...", jak również w znowelizowanej ustawie - Prawo energetyczne, nie nakładają obowiązku wyposażenia operatora systemu przesyłowego w majątek sieciowy.

Prawdą jest natomiast, że podjęte przez spółkę PSE S.A. w roku ubiegłym działania dla przekazania majątku sieciowego w trakcie procesu tworzenia spółki PSE-Operator S.A. zostały zablokowane nierozstrzygniętym problemem podatkowym. Dlatego obecnie Spółka ta realizuje swoje ustawowe funkcje na majątku dzierżawionym od PSE S.A. Dodatkowo, niezakończony proces restrukturyzacji kontraktów długoterminowych, uniemożliwia podjęcie radykalnych działań. Majątek ten stanowi istotne aktywa z punktu widzenia kredytodawców samego PSE S.A. jak również z punktu widzenia zobowiązań PSE S.A. wynikających z kontraktów długoterminowych. Na podstawie przeprowadzonych analiz prawnych związanych z opodatkowaniem transakcji przekazywania majątku sieciowego a także uwarunkowań wynikających z umów kredytowych trudno będzie wypracować takie rozwiązanie systemowe, które nie wymagałoby ekwiwalentu rekompensującego PSE S.A. przekazany majątek. Analizy takie są prowadzone w ramach prac nad rozwiązaniami organizacyjnymi funkcjonowania sektora elektroenergetycznego.

W sprawach zawartych w kolejnym pytaniu "dlaczego minister Skarbu Państwa, odpowiedzialny za nadzór właścicielski i za realizację zapisów ustawy - Prawo energetyczne, nie mianował do czasu przejęcia operatora pod swój bezpośredni nadzór właścicielski przedstawiciela Ministerstwa Skarbu Państwa, przewodniczącego rady nadzorczej zarówno PSE S.A., jak PSE - operatora systemu przesyłowego" uprzejmie informuję, że bezpośredni nadzór ministra Skarbu Państwa nad PSE S.A. został zagwarantowany w paragrafie 28 Statutu Spółki w zapisie: "Rada Nadzorcza składa się z 5 do 9 członków powoływanych przez Walne Zgromadzenie po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działania Spółki. Jeden członek Rady Nadzorczej jest wybierany przez pracowników Spółki, zgodnie z regulaminem uchwalonym przez Radę Nadzorczą po uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, działającymi w Spółce".

Obecnie Rada Nadzorcza PSE S.A. składa się z 8 przedstawicieli powołanych przez Walne Zgromadzenie (Ministra Skarbu Państwa) oraz 1 członka wybranego przez pracowników Spółki.

Statut spółki PSE-Operator S.A. w paragrafie 27 ust. 1 - 3 przewiduje, że większość członków Rady Nadzorczej PSE-Operator S.A. powołują bezpośrednio: minister właściwy do spraw Skarbu Państwa oraz minister właściwy do spraw gospodarki. Pozostałych członków powołuje PSE S.A. Obecnie Rada Nadzorcza PSE-Operator składa się z 4 przedstawicieli powołanych (po dwóch) przez obu właściwych ministrów oraz z 3 przedstawicieli powołanych przez PSE S.A.

Przedkładając powyższe stanowisko, uprzejmie proszę o jego przyjęcie jako odpowiedź na pytania zawarte w oświadczeniu Pana senatora Zbigniewa Romaszewskiego.

Minister
w zast.
Piotr Naimski
Sekretarz Stanu

Uwaga!

Senator uznał odpowiedź za niesatysfakcjonującą i będzie dalej domagał się interwencji w sprawie zatrzymania w rękach Skarbu Państwa sieci przesyłowych sieci elektroenergetycznych.