Budżet 1991
założenia polityki gospodarczo - społecznej
i polityki pieniężnej

41. pos. Senatu RP w dniu 11 stycznia 1991 roku

Uwaga: Kwoty, o których Senator mówił w wystąpieniu są wyrażone w starych złotych. Aby uzyskać kwotę w nowych złotych należy kwotę w starych podzielić przez 10.000. Należy również pamiętać, że przy porównywaniu wydatków z 1990 roku z dzisiejszymi należy również wziąć pod uwagę zmiany wartości pieniądza w czasie.

Budżety Urzędu Rady Ministrów, Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które rozpatrywała Komisja Praw Człowieka i Praworządności, zostały ograniczone w porównaniu z ubiegłorocznymi, jednak filozofia ich konstruowania pozostała taka sama - skonstatował Senator Romaszewski. Zaniepokojenie budzi szczególnie budżet Urzędu Rady Ministrów. URM prowadzi, poza podstawową działalnością, działalność o charakterze kombinatu budowlano-wypoczynkowego: dotacja dla rezydencji w Małej Wsi - 300 milionów, dla Arłamowa – 150 milionów, dla Łańska – 570 milionów, dla Antałówki – 160 milionów, dla domu wypoczynkowego Pan Tadeusz – 190 milionów, dla Zgorzeliska – 170 milionów, dla Grodna – 309 milionów – wyliczał Senator. I to nie jest koniec. Są jeszcze środki przewidziane na inwestycje i rozbudowę ośrodków URM z budżetu państwa w kwocie około 14 miliardów. To całkowicie sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości. Najwyższy czas, aby ta sytuacja uległa zmianie, szczególnie w sytuacji, kiedy myślimy o każdej złotówce i kiedy społeczeństwu grozi pauperyzacja.

Wątpliwości budzi też sprawa budownictwa mieszkaniowego dla naczelnej kadry kierowniczej państwa, na które w budżecie przeznacza się 38 miliardów. Pula mieszkań funkcyjnych dla Urzędu Rady Ministrów jest wprawdzie niezbędna, ale winny one pozostawać w gestii URM i być udostępniane jedynie na czas pełnienia funkcji.

Kolejna kwestia, to budżet Ministerstwa Sprawiedliwości. Rada Ministrów zobowiązała ministra finansów do dokonania w toku prac parlamentarnych nad projektem ustawy budżetowej niezbędnych korekt merytorycznych i zwiększenia wydatków, na wniosek ministra sprawiedliwości, w dziale "Wymiar sprawiedliwości" o kwotę przewidywanych wpływów w wysokości 860 miliardów złotych. Należy to rozumieć tak, że jeśli Ministerstwo Sprawiedliwości zapewni sobie dodatkowe dochody, np. z opłat sądowych, to dochody te będą mogły pozostać w jego gestii. Ministerstwo szacuje swoje dochody na 1 bilion 400 miliardów, czyli po stronie dochodów przybywa 540. Jestem zdumiony - mówił Senator, że te ustalenia Rady Ministrów nie znalazły odzwierciedlenia w autopoprawkach rządu. Uwzględniając wyjątkowo trudną sytuację więziennictwa, postulowaliśmy zwiększenie budżetu inwestycyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości o dodatkowe, poza 540 miliardami z dochodów własnych ministerstwa, 60 miliardów złotych. Te pieniądze można znaleźć w funduszu inwestycyjnym - Urzędu Rady Ministrów albo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, uszczuplając inwestycyjny budżet URM o 20 milardów i budżet MSW o 40 miliardów.

Odniesienie się przez Komisję Praworządności i Praw Człowieka do budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Senator uznał za niezwykle trudne. Jednym z powodów jest to, że materiały przedstawione komisji były jeszcze mniej czytelne niż w poprzednim roku. Przyczynę Senator Romaszewski upatruje w tym, że ministerstwo znajduje się w stadium reorganizacji, ale tym trudniej, jego zdaniem, ustosunkować się do wysokości budżetu. Kierowana przez niego komisja uważa, że aspiracje MSW w kwestiach niedoborów budżetowych nie zasługują w tej chwili na uwagę, ponieważ jest to wyraz ekstensywnego sposobu budowania bezpieczeństwa publicznego. Wewnątrz resortu nie zostały dokonane dostatecznie daleko idące reformy, które środkami własnymi, np. poprzez reorganizację, poprzez np. likwidację pionów w policji, mogłyby doprowadzić do efektywniejszego działania. Sądzę - mówił Senator, że są tu jeszcze ogromne rezerwy i dopóki nie zostaną wykorzystane, mówienie o dodatkowych funduszach jest przedwczesne. Nie jest na przykład jasne - kontynuował, jaką rolę odgrywają w tej chwili w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Jednostki Nadwiślańskie, łącznie z pułkiem lotnictwa. Co to ma wspólnego ze sprawami wewnętrznymi nie wiemy, a środki pochłania.

Po zaprezentowaniu stanowiska Komisji Praw Człowieka i Praworządności wobec konstrukcji budżetów URM, Ministerstwa Sprawiedliwości i MSW, Senator zaprezentował swoje stanowisko w sprawie 3 bilionów złotych zdjętych w budżecie z zasiłków dla bezrobotnych, których nie można, jego zdaniem, tak spokojnie odebrać, kiedy decydujemy się na prywatyzację. Stanowczo będę protestował - zadeklarował Senator - przeciwko przenoszeniu tych 3 bilionów na fundusze rolnicze.

Za niewłaściwe i niesłuszne, a wręcz ustawowo niedopuszczalne, Senator uznał stanowisko premiera Balcerowicza w sprawie budżetów Kancelarii Sejmu, Senatu i Prezydenta i przypomniał, że nowo utworzone Ministerstwo Przekształceń Własnościowych otrzymało budżet w wysokości 2 bilionów złotych, a więc całkowicie nieporównywalny z nędznymi budżetami kancelarii.

Kończąc wystąpienie w debacie budżetowej, Senator Romaszewski zwrócił uwagę na bardzo poważny problem formalny. Ustawa budżetowa zwiera artykuły 4 i 8 stanowiące, że rząd w każdej chwili, w warunkach inflacji lub zagrożenia bilansu może odejśc od budżetu uchwalonego przez parlament. Senator uświadomił, że gdyby inflacja wzrosła np. o 50%, parlament nie kontrolowałby w myśl tych zapisów 1/3 budzetu i przypomniał stanowisko przyjęte podczas uchwalania prawa budżetowego, iż ustawa budżetowa nie może zawierać postanowień zmieniających inne ustawy. Tymczasem artykuły 4 i 8 ustawy budżetowej pozostają w sprzeczności z uchwalonym prawem budżetowym. Senator wniósł o ich skreślenie. Gdyby artykuły te zostały przyjęte, nie miałaby sensu żadna debata nad budżetem i dyscyplina budżetowa, bo wszystko mogłoby w każdej chwili zostać zmienione przez rząd i przejść w gestię ministra finansów.